Vamos Expeditions Adventure

Verslag van een Belevingsreis in Peru

Deze blog is een collectie van dagelijkse impressies van de deelnemers van onze eerste speciale belevingsreis door Peru in  2011 geleid door Annelies Hamerlinck van Vamos Expeditions samen  Bob Elsen, oprichter en directeur van Joker Reizen, en pionier van duurzaam toerisme in België. Samen reisden we met de groep vanuit de hoofdstad van Peru langs de kust en door de Andes naar Ayachucho, Cusco, de Heilige Vallei van de Inkas en Machu Picchu. Onderweg bezochten talrijke scholen, projecten, vrouwengroepen, landbouwers en organizaties om te leren over de mensen, de cultuur, de geschiedenis en het heden van dit bijzondere land. Tijdens het reizen namen we ook de tijd om stil te staan bij de verschillen en te leren over onszelf.

Dag 1: Donderdag 26 mei: Bezoek aan de hoofdstad en het opleidingscentrum van de Salesianen  (Auteur: Frieda)

Ons hotel bevindt zich in Miraflores, de toeristische wijk van de hoofdstad, zeg maar. Miraflores is een van de 43 districten van de hoofdstad, maar 80% van de hotels en restaurants liggen hier. Oorspronkelijk was Miraflores een residentiële wijk, maar door de toename van hotels en bars zijn de gegoede bewoners van Miraflores naar het meer rustige San Isidro, Surco of Monterico uitgeweken, aan de oostkant van Lima. Met zo’n 2,2 miljoen buitenlandse bezoekers is het toerisme naast landbouw een van de belangrijkste bronnen van inkomsten voor Peru.

The modern Miraflores district at the´Costa Verde´ in Lima, Peru, are a paradise for adventure sports such as surfing and hang gliding.

Een bustrip brengt ons langs het Kennedypark, een eerbetoon aan de vermoorde Amerikaanse president, maar in Lima noemen ze het gewoon Central Park van Miraflores. Er is ook een Goudi-achtig parkje van de liefde ‘El Parque del Amor’, met een enorm beeld van een vrijend koppel en langsheen het muurtje gedichten van Peruviaanse schrijvers. Op Valentijnsdag wordt er een wedstrijd voor de langste zoen gehouden. Die staat tot nog toe op 1u50. Adembenemende prestatie!

The Huaca Pucllana ruins are located in the middle of the city, inside the complex their is a restaurants and at night they are beautifully illuminated.

Ook in de hoofdstad zelf zijn er nog overblijfselen van de Inca cultuur. Er wordt gewerkt aan de restauratie van een piramide (Huaca Pucllana). Net als de Egyptenaren, bouwden de Inca’s ook piramides maar niet als graftombes. De Inca piramides zijn niet hol vanbinnen en hebben bovenaan een vlak oppervlak, waarop offers werden gebracht. Ondanks het feit dat Peru nu alles inzet op toerisme, wordt de site toch middendoor gesneden door een weg.

Wanneer we door het residentiële district San Isidro rijden doet weinig vermoeden dat we ons in Zuid-Amerika bevinden. Het staat er vol Europees aandoede chalets en villa’s, vaak omzoomd door olijfbomen. Het gebied zou vroeger een olijfplantage geweest zijn, nog aangelegd door de Spanjaarden. En de huizen werden gebouwd door Europese immigranten die na de tweede wereldoorlog naar Zuid-Amerika trokken.

We duiken even in een museum dat dat een kleine afdeling aan goudschatten verbergt achter een dikke stalen deur. Dodenmaskers, enorme oorbellen en halssnoeren.

Visionary chef Gaston Acurio made the Peruvian cuisine famous in the world.

Er is een gastronomische boom dankzij Gaston Acurio, een jonge kok, die door zijn ouders naar Madrid werd gestuurd om er rechten te studeren, maar zich inschreef aan de koksschool. Hij is nu eigenaar van een aantal restaurants, ook buiten Peru, waarin hij probeert de lokale keuken te verfijnen. Hij zorgt ervoor dat de lokale producten van vlees en groenten meer naar kwaliteit beginnen te streven.

’s Middags hadden we al een staaltje van die lokale keuken mogen proberen: ceviche of gemarineerde rauwe vis en dat in verschillende versies. Lekker, maar zoals later tijdens onze reis zou blijken, toch meer iets voor de hoofdstad. Elders in Peru is meer aardappel en mais wat de klok slaat.

Redelijk laat arriveren we in de Politecnico Salesiano, een opleidingscentrum van de Salesianen, waar jongvolwassenen technische bijscholing kunnen krijgen. Ze komen van heide en ver, omdat de opleiding goedkoop is, maar moeten daarvoor vaak na hun werk, nog een heel eind reizen om de lessen te kunnen volgen. Uit een bezoek aan hun alteliers blijkt dat er met aftandse machines wordt geoefend, sommige eigenlijk te oud om nog relevant te zijn voor de opleiding. Maar het is er wel extreem proper! Nadien worden we verwelkomd in het internaat, waar een 100-tal jongens verblijven die vaak hun familie elders in het land verlaten hebben en naar Lima zijn getrokken, “om economische redenen”, zo vertellen ze ons. Het is een erg gedisciplineerde groep, als je het vergelijkt met de Belgische pubers, en er wordt veel gebeden. De Salesiaanse pater die de instelling leidt, is van Poolse afkomst en een heftig aanhanger van Paus Johannes Paulus de tweede en de maagd Maria, zo blijkt uit de prentjes die we ongevraagd toegestoken krijgen. De pater in kwestie verblijft op dit ogenblik trouwens in Polen met een aantal jongeren, waar ze folklorische dansen demonstreren. Wij krijgen een hiphop voorstelling en een aantal geestelijke liederen. Als tegenprestatie brengen wij het nummer “Vrolijke vrienden” van nonkel Bob. Misschien bij een volgende reis toch maar een nummer op voorhand instuderen of de tekst van “ik hou van u” van Stijn Meuris in de reisbrochure steken? 

Dag 2: Vrijdag 27 mei: Lima-Ica: Pisco distilleerderij, ontmoeting met de vakbondsmensen van FOS en bezoek huisvestingen van werknemers. (Auteur: Karel)

Iedereen goed geslapen. Zoals Mark begroeten we ’s morgens de dingen. En elkaar. We kennen op deze tweede dag elkaar allemaal. Boeiend gezelschap. Dat zit prima!

Na het ontbijt de bevlogen uitleg van Bob over het kokosnootmodel. Toch een bedenking: wij reflecteren altijd heel veel bij wat we doen: “is het verantwoord? Zijn we goed bezig? Houden we voldoende rekening met …?” En terwijl wij theoritiseren over onze verhoudingen met het zuiden, nemen de Chinezen de hele winkel over. Zonder Scrupules, zonder theorie, zonder ethiek. In de bus volgt een eerste evaluatie over de reis tot nog toe: onverdeeld positief.

Eerste bezoek van de dag na de rit van Lima naar Ica: Distilleerderij met informatie en proeven van pisco en varianten. Kennismaking met de nationale drank als aperitief bij het middagmaal.

Dan volgt in Ica de essentie van deze vrijdag: ontmoeting met de vakbondsmensen die door CFP via Fos gesteund worden en die proberen de werkomstandigheden van de werknemers in de agro-industrie te verbeteren.  Zoals dat hier gaat: een uitgebreid officieel gedeelte met veel toespraken, want er zijn ook veel lokale en regionale overheden vertegenwoordigd op hoog niveau bij deze “Internationale” conferentie België-Peru rond de agro-industrie. We worden verwelkomd door de burgemeester. Die benadrukt dat Ica veel potentie heeft, maar ook veel nood heeft aan investeringen. We worden uitgenodigd om te investeren.

Asperge kweek in Peru.

Maria Ingan Navarro van de vakbond vertelt dat er 72.000 werknemers zijn in de agro-industrie, tweederde daarvan zijn vrouwen, vaak alleenstaand. De meeste zijn seizoenarbeiders. Er is een speciale wet van kracht voor de werknemers in de agro-industrie en die wet is nadelig voor de werknemers. De vrouwen worden gediscrimineerd. Dat leidt tot armoede, met gevolgen op lange termijn: de kinderen studeren niet… dus ook de toekomst is niet verzekerd.  Luc Bonte bedankt voor de ontvangst en legt de filosofie en de werking van CFP uit.

Dokter Luis Leguna Aguirre, vertegenwoordiger van het Ministerie van Arbeid, verklaart dat de overheid tracht bij te dragen om de werkomstandigheden in de agro-industrie te verbeteren in overleg met de werknemers en –gevers.  Er zijn slechts in 6 van de 70 bedrijven in de agro-industrie waar vakbonden actief zijn en het overlegmodel is vaak nog niet aan de orde. Het conflictmodel is vaak nog de regel op dit ogenblik, waardoor veranderingen niet makkelijk zijn.

Een invasie of ´jong´dorp in de woestijn, Peru.  Men begint zonder water en electriciteit.

Op vraag van de arbeiders bezoeken we daarna een wijk die via een “invasion” is ontstaan: arme mensen hebben op een bepaald ogenblik grond, waarvan ze aannemen dat die van de overheid is, bezet en er eenvoudige woningen op gebouwd. Op dit ogenblik wonen er zowat 3.000 mensen in ongeveer 800 zeer primitief ogende huizen. Er zijn scrupules bij sommigen van ons: het zijn armoedige omstandigheden, arme mensen, in beschamende huisvestingen. Mogen we wel aan “ellende-toerisme” doen?  De mensen klagen, terecht, over de infrastructuur en ze willen zich verbeteren. Maar toch voelen we dat ze ook fier zijn om ons hun huisjes te tonen en hoe ze het er met weinig middelen toch proper en gezellig maken.

Na een lange dag kruipen we tegen halfelf in bed. Dringend slapen, want morgen, zaterdag, moeten we om 6u alweer weg. Dat is buiten het luidruchtige feestje gerekend dat doorgaat tot drie uur ’s nachts. Inleefreis? Eventjes geen inslaapreis. Maar ook dit is inleven, ook dit is Peru. 

Dag 3: Zaterdag 28 mei: Ica-Ayacucho: Van de woestijn oase naar het Andesgebergte (Auteur: Paul)

Vandaag wordt een van de zwaarste dagen van onze reis, met alvast het geografische hoogtepunt ervan. De afspraak van het ontbijt is vroeg: 5u20, met de bedoeling om 6u met de bus te vertrekken. Vele medereizigers hebben preventief pilletjes tegen hoogteziekte genomen. Tijdens het ontbijt zien we het eerste ochtendlicht op de duinen rond de mooie oase La Huacachina. Reeds op dit uur trekken enkele dapperen (niet van onze groep) de steile duinen op om van de top af met een speciale plank naar beneden te zandsurfen.

We rijden eerst een stukje naar het noorden, langs de kustweg richting Lima. In Pisco verlaten we de kustweg en rijden pal oost richting Ayacucho. Een kwartiertje later zien we reeds de eerste uitlopers van de Andes. Na Dos Palmas rijden we kilometers lang tussen katoenvelden. Af en toe passeren we een politiecontrole, maar de glimlach van Christine maakt dat we zo kunnen doorrijden.

Na een eerste sanitaire stop (reeds op een behoorlijke hoogte van 1.800m) krijgen we van Bob een korte lezing over het verhaal van “cultuur”: waarom en wanneer ontstaan culturen? De mens is reeds 7 miljoen jaar op aarde aanwezig; waar hij zich vestigde hing soms af van de aanwezigheid van dieren of gewassen. Voorbeelden zijn de aanwezigheid van varkens in China, of van kalkoen, maïs in Mexico en llama’s in Peru. Later gaat de mens dieren domesticeren (bv. het gebruik van het paard), en nog later ontstaan grotere gemeenschappen. In die omstandigheden ontwikkelt zich ook vaak het gebruik van schrift. Grote gemeenschappen blijken echter ook kwetsbaar voor ziektes, zoals pokken- of pestepidemieën. Soms worden ziektes door veroveraars verspreid: zo decimeerde de komst van de Spaanse conquistadores de indianenbevolking in amper 100 jaar van 20 naar 2 miljoen.

We hebben heel wat tijd om af en toe wat te filosoferen, want we verwachten ons aan zo’n 8 à 9 uur busrit: in realiteit zouden het er nog een pak meer worden. Ook Hilde maakt van de rit gebruik om de groep wat feedback te vragen over de belevenissen van de eerste twee dagen Peru. Een greep uit de reacties:

• Er was een groot contrast tussen de gesprekken met de kinderen en jongeren die we ontmoette in het opleidingscentrum van de Salesianen enerzijds en die met de mensen uit de sloppenwijk anderzijds. De eerste groep was relatief enthousiast en koestereden dromen voor een betere toekomst, terwijl de tweede groep een eerder uitzichtloos beeld tentoon spreidde. Tijdens de uiteenzetting in het centrum van Fos bleef het bij relatief neutrale, ietwas plechtige tussenkomsten, maar de realiteit te velde in de sloppenwijk was ontmoedigend. Men kan zich de vraag stellen of NGO’s wel steeds effectief bezig zijn met de reële noden van de mensen.
• De arbeidsomstandigheden blijken verre van ideaal: de Peruviaanse wetgever heeft nog een lange weg voor de boeg om “waardig werk” een concrete invulling te geven, bv. op vlak moederschapsbescherming en dergelijke.

Many women work in the asparagus packaging proces in Ica, Peru.

• Westerse bedrijven zoeken vaak contact met de lokale producenten (bv. in de agro-industrie) via coöperaties; maar tussen productie en export is er nog een grote tussenschakel, waar weinig of geen regulerende instanties zijn omdat er geen concrete initiatieven richting duurzaamheid genomen worden.
• Het bezoek aan de bewoners van de sloppenwijk was voor velen zeer aangrijpend: de mensen waren “trots” ons hun woning te tonen, terwijl wij ons een tikje “voyeur” voelden.
• Goed onderwijs blijkt meer dan ooit de sleutel op een betere toekomst. Bij het bezoek aan een klasje in de sloppenwijk waren de jongeren heel enthousiast ons hun programma te tonen (geschiedenis, aardrijkskunde, milieu, enz…)
• Peru is een smeltkoers van afstammelingen van de Spanjaarden, creolen en indianen. Vaak werden de inheemse groepen vanuit racistische overwegingen achtergesteld. We moeten ons ervoor hoeden te snel te oordelen vanuit ons westers denkpatroon. We moeten proberen eerst te observeren, zonder direct een waardeoordeel uit te spreken. Bij de Salesianen kwamen we in een relatief “witte” omgeving terecht, met de dynamiek eigen aan de jeugd; bij FOS kwamen we in aanraking met mensen die hun nek nauwelijks durven uitsteken. Initiatieven richting vakbondswerking kunnen regelrecht tot jobverlies lijden. Misschien is er dus wel meer verborgen dynamiek in de werking van een NGO als FOS dan in het Don Boscomodel.
• Een deelnemer merkt op dat ook het reisgezelschap een heel belangrijke, zoniet dé belangrijkste factor is voor wat we ons later na onze terugkeer in Vlaanderen over deze reis zullen herinneren, en hoe we onszelf hierdoor geraakt zullen weten.
• In het woord “ontwikkelingssamenwerking” is “samen” misschien wel het belangrijkste onderdeel.
• Er waren ook een paar kritische noten over het project van de Salesianen: het enthousiasme bij het bezoek van de werkplaats werd nogal wat gerelativeerd door de leerlingen aan tafel, die zeiden dat heel wat machines in het atelier ofwel verouderd, ofwel onbruikbaar waren. Het positieve beeld tijdens de “officiële” presentatie en rondleiding leek hierdoor ietwat “georchestreerd”. Iemand merkte op dat het misschien zinvoller zou zijn om technische uitwisselingen te organiseren met technische scholen uit Vlaanderen, teneinde ervoor te zorgen dat de leerlingen in Lima met actuele technologie worden opgeleid.
• Een gelijkaardig gevoel kwam boven m.b.t. de officiële vergadering bij FOS: in aanwezigheid van de vakbondsleiders en van de communicatiemanager bleken de dames zelf niet het woord te durven nemen.

Anita was gevraagd om te zorgen voor het citaat van de dag uit het boek “wijze woorden uit de Andes”: haar keuze -> Niet dat de stenen stom zouden zijn, ze bewaren de stilte.

Na al die filosofische en andere gedachten bereiken we ons geografisch hoogtepunt op een hoogte van maar liefst 4.763m. Als we uit de bus stappen krijgen we een – letterlijk en figuurlijk – adembenemend uitzicht cadeau, maar de minste fysieke inspanning levert gegarandeerd hartkloppingen op en een gevoel, zoals iemand plastisch uitdrukte, alsof je 5 dubbele whisky’s hebt achterovergeslagen.

We naderen stilaan Ayacucho, de regio waar het “Lichtend Pad” in de jaren 80 en 90 lelijk thuishield: deze maoïstische rebellenbeweging gesticht door professor (Guzmann) van de universiteit van Ayacucho, wou in Peru een communistische beweging vestigen. Zoals alle rode revoluties was zij zeer gewelddadig: het idee was de gevestigde structuren omver te werpen door de leiders uit de weg te ruimen. De plaatselijke bevolking werd verplicht mee te doen, met kindsoldaten en alle andere fraais wat daarmee gepaard gaat. De repressie, gelanceerd door toenmalig president Fujimori, was echter bijna even bloedig: eerst vluchtte de intelligentsia weg, later ook de boeren, die niemand meer vertrouwden. De reden waarom “sendero luminoso” vooral in de regio Ayacucho opereerde, was dat deze regio door de nationale regering permanent was achtergesteld, en dat was een vruchtbare bodem voor een revolutionaire beweging. Uiteindelijk slaagde het legere van Fujimori erin om de leiders van het “Lichtend Pad” op te pakken, en de beweging stierf eind de jaren ’90 nagenoeg uit.

De hoogteziekte maakte intussen in onze bus nog een hele reeks slachtoffers: sommigen werd zelfs zuurstof toegediend, maar uiteindelijk bereikten we rond 16u het ViaVia hotel-restaurant van Ayacucho, gelegen aan de prachtige Plaza de Armas.

De dapperen van de groep trokken na inchecken in ViaVia naar de thuisbasis van SOLID. SOLID is een stichting naar Zwitsers recht die eigenlijk van Belgische oorsprong is. Zij werd opgericht in het jaar 2000 door een Belgische zakenman die zijn firma verkocht om met de opbrengst aan ontwikkelingssamenwerking te doen: oorspronkelijk financierde zijn projecten van NGO’s maar omdat dit toch niet de verwachte resultaten opleverde werd al vlug ook begonnen met directe interventies in Peru. De stichting is sinds 5 jaar in Ayacucho operationeel.

Roeland Donckers, de sympathieke zaakvoerder van SOLID Peru, vertelde ons op een zeer bezielde manier wat de verschillende activiteiten van SOLID in Peru zijn. In plaats van da klassieke “PowerPoint” gebruikte hij hiervoor de vlaggetjes die symbool staan voor de diverse activiteiten.

• SOLID OPD: geeft advies aan de boeren om hun productiviteit op te voeren en hun afzetmarkten uit te breiden. Na een studie over 13 in Peru aanwezige productketens in de agro-industrie, koos SOLID OPD er 4 uit (quinoa, tara, melk en avocado). SOLID OPD Maar het schenkt ook aandacht aan factoren zoals “gezond wonen” on de werk- en leefomstandigheden van die boeren te verbeteren (keukens, latrines, ecologische koelkasten, gedragswijzigingen m.b.t. afvalverwerking, compostering etc…) SOLID OPD werkt als een non-profitorganisatie, maar heeft wel een eigen systeem van monitoring van de vooruitgang van de projecten te realiseren. SOLID OPD staat in principe enkel in voor begeleiding en opleiding. Het proces was moeizaam omdat in Ayacucho nog steeds een groot gebrek aan vertrouwen aanwezig is onder de bevolking, als gevolg van de trauma’s van de bloedige era van het Lichtend Pad. Vandaag bereikt SOLID OPD zo’n 1.400 boeren.
• MAKIPURA MICROFINANZAS: soms kunnen de boeren de adviezen van SOLID OPD niet op eigen kracht realiseren. Daarom was het ook nodig microfinanciering te voorzien om de investeringen, hoe klein ook, mogelijk te maken. Het gemiddelde bedrag van een microkrediet bedraagt ca. 650 euro, met een rentevoet van 38% (dit lijkt hoog maar is klassiek voor microkredieten). Er werden reeds ca. 3.250 microleningen toegekend.
• SOLID INVERSIONES: verwerking van de afgewerkte producten van de vier hogervermelde productketens en de realisatie van de grootste toegevoegde waarde vindt vandaag nog steeds vooral in Lima plaats, niet in de regio van de producenten. Om dit te veranderen zijn investeringen nodig waar SOLID INVERSIONES in meehelpt.
• RENOVA is een voorbeeld van dergelijke investeringen in het domein van de irrigatie.
• ESTABLO AVELAC: is een project voor de bouw van een melkerij.
• DESAROLLO INTEGRAL ADOLESCENTE: is een project voor ontwikkeling van probleemjongeren (zwangere tienermeisjes, slachtoffers van mishandeling thuis, jongeren inprostitutie, …)

De rode draag doorheen de werking van SOLID is het creëren van opportuniteiten om de mensen uit de regio in staat te stellen zelf initiatieven te nemen om hun positie te verbeteren. Op termijn wil SOLID Peru zelfbedruipend worden (vandaag put de werking nog steeds uit financiële ondersteuning van SOLID Internationaal).

Dag 4: Zondag 29 mei – Verkenning van de landbouwprojecten van SOLID en samen wassen in de rivier met  de tienermoeders van ‘Mama Alice’ in Ayacucho. (Auteur: Anne Thysens)

Na een lange maar zeer mooie busreis van Ica naar Ayacucho was deze zondag iets rustiger. We brachten de nacht door in het ViaVia hotel, een concept opgezet door Joker. De ViaVia reiscafés vinden we terug in 4 continenten; ze zijn een mondiaal netwerk van lokale netwerken. Ter info, je kan ze zelf verkennen in Leuven, Antwerpen en Mechelen.

Ons hotel licht op de Plaza de Armas in een mooi historisch gebouw. Van op het terras genieten we tijdens onze maaltijden van een prachtig zicht op deze plaats, de bergen, de folklore en dit alles onder een stalende zon. De groep wordt vandaag opgesplitst: de helft (vooral de mannen) vertrekken naar concrete projecten van SOLID. Ik ging mee op het project van “Mama Alice” te verkennen.

Mama Alice biedt opvang voor ongeveer 800 kinderen waardoor de mama’s aan de slag kunnen. In deze regio is er heel veel armoede. De mensen zijn laag (of niet) geschoold en vaak werkloos. Bovendien zijn de leefomstandigheden zeer primitief, is er ondervoeding en slechte hygiëne. Dit gaat ook nog eens gepaard met huiselijk geweld en criminaliteit.

Teenage mother with her daughter in Peru.

Om 9u vertrokken we met de mama’s naar een rivier in de buurt waar we ons steentje hebben bijgedragen aan hun werk. Concreet hebben we wil in de ijskoude rivier gewassen (voorwas) om nadien met de voeten en zeep de wol een tweede beurt te geven. De wasvrouwen van dienst waren best onder de indruk van het zware werk. Nadien wordt de wol gekleurd in prachtige tinten van natuurlijke oorsprong. Eenmaal de wol opgedroogd wordt die gebruikt om te weven. De sfeer was opperbest, de natuur prachtig en wij hadden een echt “inleefmoment”. Deze mama’s verdienen al ons respect en onze bewondering. Het zijn sterke vrouwen die zoals overal in de wereld zorg dragen voor hun gezin. Na onze wasbeurt hebben we in de gaarkeuken van Mama Alice van een lekker 3 gangen menu genoten. In dit eethuis kan men terecht voor een maaltijd van 1 sol (0,30 euro).

Iets later dan voorzien trekken we met onze Franse gids op stap door Ayacucho. Onze wandeling begint bij de staatsuniversiteit waar je mits een ingangsexamen kan studeren. Het inschrijvingsgeld is democratisch (60 sol per trimester) maar de corruptie om een diploma te halen is zeer hoog; jammer want de universiteit staat goed aangeschreven.

Vandaar trekken we naar het lokale ziekenhuis waar we primitieve toestanden zien. De gezondheidszorg is “gratis” maar laat enorm te wensen over aan kwaliteit. Bovendien tonen ze in het ziekenhuis weinig respect voor de mensen van het platteland die hun eigen gewoontes hebben. Onze gids verteld vanuit haar eigen ervaring tijdens de zwangerschap van haar eerste kindje. Dankzij haar financiele middelen is de bevalling goed afgelopen wat zeker niet het geval is voor de vrouwen in de bergen.

Via een leuke taxirit komen we aan op onze laatste halte: een bezoek aan een artistieke wever. Alexandro legt ons van A tot Z uit hoe zijn prachtige wandtapijten in schitterende kleuren en vol symboliek tot stand komen.

We sluiten deze boeiende, leerrijke en zeer aangename dag af bij een pisco sour op het prachtige terras van ViaVia.

Zicht van op het terras van de Via Via cafe over de plaza de Armas van Ayacucho.

De reizigers die op terrein naar enkele van de projecten van SOLID gingen, kwamen ondermeer terecht op een avocado kwekerij waar zo ondermeer het traditionele avocado plukken konden zien, op een boerderij waar ook ander fruit gekweekt werd en zagen tot slot een lokaal irrigatiesysteem in werking.

Het was voor hen ook een drukke en vermoeiende dag en sloten dit nog fijn en aangenaam af in een lokaal restaurantje, waar veel gezouten maïsnootjes en zeer veel avocado werden verorberd. Genoeg voor een gans leger … maar deze benaming was misschien ook van toepassing in de zin van “een leger hongerige reizigers” de danspasjes van Francois – oftewel Paco – werden door iedereen, ook zeker de lokale mensen, vol enthousiasme aangemoedigd en ontvangen. Een gemiste roeping voor Francois… wie weet later, als Francois ooit in pensioen zou gaan?

Dag 5: Maandag 30 mei: Van Ayacucho naar Andahuaylas.

Een lange busdag van Ayacucho naar Andahuaylas, een stadje in de bergen waar amper toeristen komen.

Dag 6: Dinsdag 31 mei: Op bezoek bij de boeren, de cavia´s en de vrouwen van TRIAS in Andahuaylillas. (Auteur: Christine)

Om 7u ontbijt: Luc vertelt een ongelooflijk maar waar verhaal. De bus die hem naar Cusco zou brengen is in een rivier vastgeraakt. De 2 chauffeurs hebben 3u gewerkt doch hebben hem niet losgekregen. Moeilijke gsm-verbinding, vreselijke kou, en uiteindelijk toch opgepikt met een jeep door Annelies en de mensen van Trias.

Om 8u30 vertrek naar Andahuaylas.  Sven Debuysscher van Trias heeft ons sinds gisteren vervoegd en begeleidt ons vandaag en morgen. Trias ondersteund ADEA, een organisatie die op twee niveaus werkt nl.

• APEMIPE; een organisatie die de boeren ondersteund in hun werk en tracht hen politiek weerbaar te maken t.o.v. de lokale overheden.
• MADRES TRABAJADORES; verleent microkredieten aan de vrouwen die een handeltje willen opzetten.

ADEA heeft drie werkingsterreinen;

1. Aardappelkweek commercialiseren
2. Caviakweek (Cuy)
3. Toerisme uitbouwen hoofdzakelijk voor lokale bevolking

Cavia kweker van Pacucha, Peru.

In de namiddag komen we aan in PACUCHA; de lokale overheid verwelkomt ons op het marktplein. Nadien bezoeken we een caviakwekerij. Cavia’s zijn een lekkernij in Peru. Ze bevatten 255 eiwitten, zijn cholesterolvrij en bevatten weinig vet. Nadat we ingelicht worden over de verzorging, voedingswijze enz. helpen we mee aan de selectie van de cavia’s en het snijden van de “alfalfa” op de hoger gelegen velden. Dit laatste, hoogst interessant voor de fotografen onder ons.

We laten de cavia’s achter en maken een busrit rond het prachtige meer van Pacucha, wat betekent “de vrouw met de blonde haren”. De legende vertelt dat er zich hier vroeger een rijke stad bevond. Tijdens een trouwfeest verschijnt een oude man die brood, water en een bloem vraagt, hij wordt weggejaagd en krijgt brood bij een oude vrouw. Zij moet de stad verlaten en naar de bergen gaan maar mag niet omzien. Achter haar rug stijgt het water en verzwelgt de stad. Ze kijkt echter om en verandert in een rots. Deze rots kan je zien vanuit het dorp.

We eten in een plaatselijk restaurant; op het menu “cavia” in drie bereidingswijzen met aardappelen, quinoa, rijst en spaghetti…

Nadien bezoek aan de archeologische site SONDOR. Een energetische plaats waar eerst de Chankas en nadien de Inca’s hun goden aanbaden, en mogelijks, ook een opslagplaats voor graan hadden. Het is een prachtige plaats met een zicht op de besneeuwde toppen van de Andes waar de berggod APU woont.

Kleurrijke aardappelen uit de Andes

Verder gaat de bustocht naar de Petrogliefen van de Chankas; deze werden verdreven uit Sondor door de Inca’s en zochten hier een schuilplaats waar ze hun schat verborgen. Tot op heden nog steeds niet gevonden! De plaatselijke bevolking, vrouwen en veel kinderen begeleiden ons op dit bezoek, en trakteren ons, als afscheid, op een traditioneel lied en dans.  We zijn net op tijd om in het lokaal van ADEA nog een toespraak aan te horen van de lokale leiders. Na een hapje, een drankje en presentje volgt een gezellige babbel over het werk van ADEA.

Dag 7: Woensdag 1 juni:  Abancay, de aardappel coöperatieven van Kishuara en naar Cusco. (Auteur: Francois)

Aardappel boer in Kishuara.

Sven Debuysscher, industrieel ingenieur landbouw, verantwoordelijk voor de Trias projecten in Ecuador en Peru. Vandaag laat hij zijn laatste project zien, coöperatieven van aardappelen in Kishuara.

’s Middags nemen we afscheid van Sven om de reis verder af te werken. Via een steil landschap begeven we ons voor een reis van 3u naar Abancay. Waar we onze lunch nuttigen. Daarna gaan we verder richting Cusco. De wegen zijn goed eenmaal we de secundaire wegen verlaten hebben. Tevoren hebben we gemerkt met welke gedrevenheid de wegen worden klaargemaakt voor een normale infrastructuur, essentieel om de economische ontwikkeling van een land te kunnen exploreren.

Bob zorgt voor een kleine toelichting in de bus over metaforen. Na een lange reis komen we om 20u aan in het Don Bosco hotel waar wij onder de inruk zijn van het simpel maar mooie complex.

Dag 8: Donderdag 2 juni – Bij de gemeenschap van Urcos en de NGO MIDE in de Zuiderlijke Vallei van Cusco. (Auteur: Kathleen)

Na een rustige nacht in het mooie hotel Don Bosco, zijn we met de bus vertrokken door de Zuidelijke vallei, waar vooral artisanale boeren wonen die ook van vee leven.

We gaan het project van NGO SOS FAIM, waarvan partner in Peru MIDE is, bezoeken. Deze organisatie geeft o.a. microkredieten aan vrouwen met een interest van 2,8% per maand. Via dit krediet kunnen zij de investeringen en zaken doen. De lokale gastronomie bestaat uit gerechten op basis van maïs en verschillende soorten aardappelen.

Verschillende soorten mais uit de Andes.

Terloops vertelde de gids Annelies over de kern (waarden) van de Inca’s. Je mag niet liegen, niet stelen en niet lui zijn. Als ze zich hier niet aan hielden, werden ze gestraft. Inca’s zijn afstammelingen van de zon, er zin in totaal 14 “koningen” geweest.

In Urcos zijn er veel te weinig scholen, waardoor kinderen soms 2u onder weg zijn. Hierdoor gaan ze heel onregelmatig naar school. De hospitalen hebben veel te weinig materiaal en de mensen moeten er te voet naartoe.

Op het project werden ontvangen als prinsen onder een erehaag, kregen bloemen en applaus. Er leven ongeveer 200 families. De mensen hebben zicht op een traditionele manier voorgesteld en uitgebeeld wat ze graag deden, wat wij dan ook gedaan hebben. Daarna hebben ze in 2 groepen getekend, (de meesten zijn analfabeet) hoe ze hun leven zien in de toekomst. Ze hopen op een betere school, een kleine medische post (want nu moeten ze 30min stappen om te bevallen en hierdoor bevallen de meesten thuis) en het bouwen van een dam in het meer, voor een betere bevloeiing van de velden, Tenslotte willen ze ook nog betere wegen. Na deze voorstelling hadden alle vrouwen traditionele gerechten klaargemaakt en na het eten werden er nog ambachtelijke werkjes verkocht.

Bij de slotrede vroeg de Sjamaan sterkte vanuit de Ausangate berg, daar woont Apu, de berggod, om ons behouden terug te brengen en voor onze voorzitter, bij het overlijden van zijn moeder.

Bij het terugrijden naar Cusco zijn we nog even gestopt bij het bureel van MIDE, ook daar werden we hartelijk onthaald. Ook zij waren onder de indruk, hoe we ontvangen werden door de moeders in Ucros. Deze NGO werkt met 130 mensen, vooral in Cusco maar ook in de provincie Puno, Arequipa en Apurimac. Het is heel belangrijk dat ze ook Quechua spreken om de lokale bevolking zo goed mogelijk te begeleiden. Ze hopen uiteraard nog lang met CFP samen te werken.  Voor mij was dit het project dat mij het meest geraakt heeft.

Llamas en meisjes

Dag 9: Vrijdag 3 juni – Heilige Vallei van de Inkas en bij de meesters van Huilloc. (Auteur: Benoit)

Om 7u vertrokken, we hebben de melkweg richting de heilige vallei gevolgd. Eerst een brede vruchtbare vallei waar mannen en vrouwen samen op de velden werken. Met ver voor ons besneeuwde bergtoppen.

Eerste stop voor foto’s en aankoopjes op een mooie plek met panoramisch zicht. En dan duiken wij de vallei in naar Urubamba en verder naar Ollantaytambo. Wij doen niet eens halte waar masten van rode vaandels ons “Chicha” te wachten staat.

In het hotel Pakaritampa verwelkomen ons Melanie en David die ons verder zullen vergezellen tot in het dorpje Huilloc. Onderweg vertellen ze ons over hun 11 projecten van Alma Foundation die vooral met scholing en bijscholing van onderwijzers te maken hebben.

Bijeenkomst in het  dorpje Huilloc. Hier werkt de Alma Foundation in bijscholing van de onderwijzers.

“Teaching capacitation project” voor de rurale bevolking met als voornaamste moeilijkheden:

• De af te leggen afstanden: soms moeten de kinderen om 4u opstaan om de school op tijd te bereiken. Er wordt overwogen of een schoolbus mogelijk is.
• Discriminatie: de rurale bevolking spreekt Quechua en wordt door de stedelingen geminacht.
• Opleiding van de lesgevers: ze worden slecht betaald en voelen zich in die afgelegen gebieden ondergewaardeerd. Ze blijven niet lang. Anderzijds hebben zij belangstelling voor de upgrading die hen wordt aangeboden door ervaren leraars.
• De prijs: veel families spenderen 100% van hun inkomen aan voeding.

We deden er ook een trip te paard en genoten van een mooie bergwandeling tot bij een kudde llama’s.  Bij de terugreis bezochten wij een van de lokale enthousiaste medewerkers die toevallig zijn verjaardag vierde.

Muziek voor de verjaardag van een lokale enthousiaste medewerker. We werden direct uitgenodigd om mee te vieren en kregen er taart 🙂

Dag 10: Zaterdag 4 juni  – Machu Picchu  (Auteur: Joris)

’s Morgens in de vroegte in een klein stationnetje in O-jan-taai-tambo; en weg zijn wij voor het toeristische hoogtepunt van deze reis. Een luxetrein met panoramisch zicht op zij, naar boven en naar voren, voor wie op de eerste rij zit, brengt ons naar Aguas Calientes. De spoorlijn door dit moeilijk doordringbare gebied werd in 1924 (Machu Picchu pas vanaf 1931) in gebruik genomen, en was bedoeld om onder meer plantageproducten naar Cusco te brengen. Tijdens de anderhalf uur durende rit werd naast een verrukkelijk landschap ook een licht ontbijt geserveerd. Na het achterlaten van de bagage ging het per bus berg op naar de 350m hoger gelegen (2.430m) Machu Picchu site.

Machu Picchu staat op de UNESCO lijst en behoort terecht tot een van de 7 Nieuwe Wereldwonderen.

Machu Picchu betekent “oude berg”. De site werd door een westerling pas honderd jaar geleden ontdekt. De Spaanse veroveraars hadden deze gewezen Inca stad niet gevonden. Op basis van studie over de Inca cultuur en van hun organisatievormen, en dankzij aanwijzingen van lokale boeren, ontdekte de Yale academicus Hiram Bingham, de stad in juli 1911. (Recentelijk wordt aangenomen dat reeds in 1867 een Duits trader, Augusto Berns, de bergstad vond en plunderde; en ook in 1901 en 1904 zouden westerlingen langs geweest zijn. De Inca’s zagen hun gebied als een grote cirkel, met de hoofdstad in het midden; de Inca naam voor Cusco is trouwens Cosco, en betekent “midden”. De cirkel werd in vier kwadranten onderverdeeld; met in elk kwandrant een hoofdplaats. In één van deze kwadranten was deze hoofdplaats nog niet gevonden, vandaar. De bouw moet ergens in de 15^de eeuw (1440) aangevat zijn geweest, en er werd nog gebouwd toen ze vermoedelijk 20 jaar na de komst van de Spanjaarden verlaten werd. Over de bedoeling heeft met het raden: keizerlijke residentie?, heiligdom?, … er woonden 800 à 1000 mensen, die gedeeltelijk in hun voeding konden voorzien door terras landbouw ter plaatse, maar afhankelijk bleven van aanvoer. Die werd gefinancierd door de verkoop van cocabladeren, onder meer in Ollantaytambo. Door de Spaanse aanwezigheid zou deze handel onmogelijk geworden zijn, waardoor de bewoners gedwongen werden Machu Picchu te verlaten, althans dit is één van de hypothesen. Mogelijk heeft watergebrek ook een rol gespeeld. Machu Picchu staat op de UNESCO lijst, en behoort terecht tot een van de “7 Nieuwe Wereldwonderen”.

Een rondleiding met een gids bracht ons heel wat wetenswaardigheid bij over de Inca cultuur, organisatie, bouwkunde en plantenkunde. Onder meer werd aangetoond hoe de Inca’s hun stenen – grote onregelmatige blokken – uit de rotsen haalden om er muren mee op te trekken. Bij een ruitvormige steen werd het geografisch en meetkundig vernuft van de Inca’s aangetoond: door de richting, en hoeken duidt deze steen de exacte geografische positie aan van Machu Picchu; een stenen gps. Recent onderzoek heeft trouwens aangetoond dat meetkundig inzicht ook bij “primitieve” volkeren goed, ja soms beter ontwikkeld is dan bij “geschoolden”. Ook de zonnetempel, gericht op de lokale winterzonnewende (juni), en het ondergelegen “koninklijk graf” (althans dat wordt verondersteld) met zijn trap die van boven naar beneden “vuur”, “water” en de “aarde” voorstelt zijn merkwaardig. Aan de verering van de Apus, de berggoden, en van “Pachamama”, moeder aarde, werd ook herinnerd. Met alle opgedane kennis van anderhalf uur spoedcursus werden we vrijgelaten om de meer afgelegen gedeelten van deze merkwaardige site te bekijken.

Onze gidsen van deze belevingsreis in Peru, hier in de trein naar Machu Picchu. Links: Annelies Hamerlinck (eigenaar Vamos Expeditions), Rechts: Bob Elsen (eigenaar Joker Reizen).

Terug afgedaald, werd in “The Tree House” een uitstekende vegetarische maaltijd geserveerd. Op de langere terugrit tot net voor Cusco werd ons dutje onderbroken door, nog eens een lichte maaltijd, gevolgd door een animatie en modeshow gepresenteerd door het treinpersoneel. Een geluk dat ik daardoor een paar lokale breiwerken kon kopen, zodat ik niet met lege handen moest thuiskomen. De meeste medereizigers waren wat dat betreft mij al zeer ver voor.

Terug in Cusco werden we vergast op een culinair hoogstandje in een van de restaurants gepromoot door Gastón Acurio, de Peruaanse culinaire paus. Gezien het tijdsgebrek was onze kleding niet à la hauteur, maar het heeft toch gesmaakt. Vermoeid, maar voldaan, keerden we terug naar onze hotels.

Dag 11: Zondag 5 juni – Cusco

Iedereen kan in de voormiddag genieten van een rustig bezoek op eigen tempo en naar ieders wil in Cusco. Een zeer mooie stad, met een prachtige geschiedenis. Je ziet als het ware de Inca’s lopen in Cusco. Dat die Inca’s ingenieuze mensen waren, waren we al meer tegengekomen deze reis. Maar we ondervinden het hier nog eens aan de lijve in de stad met onder meer hun uitgekiende en ver ontwikkelde water en rioleringssystemen… Absoluut een aanrader om langer te blijven. Al was het maar om een heerlijke Pisco sour te verorberen op een van de mooiste pleintjes in de wereld.

Zicht op de Plaza de Armas van Cusco. Een prachtige stad met een rijke geschiedenis.

In de namiddag vertrek naar de luchthaven van Cusco om van daaruit naar Lima te vliegen, waar een nachtelijke vlucht iedereen veilig en wel terugbrengt in ons kikkerlandje.

Dag 12: Maandag 6 juni – Thuis

Terug thuis, met een vat aan boeiende impressies en ervaringen.